Klimaat || Wijs

Bronnen & initiatieven op een rij

Categorie: Klimaat || Wijs (page 1 of 2)

Van Natuur tot Risico..

Van natuurlandschap tot risicomaatschappij neemt de relatie tussen mens en milieu onder de loep. Onze omgang met het landschap verdient hernieuwde aandacht, zeker in deze hectische tijd met klimaatstakingen en boerenprotesten.

Ook de stikstofcrisis en biodiversiteitsvraagstukken geven blijk van een onbalans tussen onze maatschappelijke systemen en onze natuur. Tijd dus voor hernieuwde aandacht van dit boek.

Van ecologie tot economie

De balans tussen economie en ecologie is geen nieuwe kwestie. We moeten er alleen nu anders mee omgaan, anders blijven we in hetzelfde vaarwater hangen en hollen we achteruit qua leefomgeving en uiteindelijk verslechtert dit de relatie met onszelf.

Dit boek kan misschien een handje helpen. Het dateert weliswaar uit 2008, maar dat is relatief als het over de geografische relatie tussen mens en milieu gaat. ‘Laat het niet ongeopend op de koffietafels te liggen’, zoals de inleiding ambieert. Want integrale kwesties over natuur, milieu en landschap zijn complex en vandaag zeer sterk aan de orde.

‘Dit boek verbindt werelden’

Voorwoord Ruud Lubbers, 2007

Individualiteit, chaos en onzekerheid

Er is veel individualiteit. Bijvoorbeeld in de politiek domineert het individuele motief boven het politieke argument (p.265), maar ook in de publieke ruimte staat de individuele beleving centraal. Het individu heeft ontelbare mogelijkheden, veel zaken gaan op hoge snelheid en er is ‘een ongekende ruimte voor mensen om vorm te geven aan hun eigen leven’, individualiteit staat boven sociale structuren.

We ervaren onze huidige wereld dan ook veelal als chaos (zie ook de documentaire van VPRO Tegenlicht Overleven in de chaos). Een van de onderzoekers uit het boek spreekt over de term ‘liquid life’ ofwel een vloeibare chaotische wereld. En de condities van een vloeibare wereld scheppen permanente onzekerheid.

Vloeibare wereld

“De enige zekerheid is de noodzaak om steeds weer opnieuw te beginnen. Geen behoud en continuïteit, maar vergeten, deleten, laten vallen, en verplaatsen bepalen het vloeibare leven (Bouman, 2005, p.2).

Wat resteert is afval.”

p. 264

Om tot duurzame oplossingen te komen in een vloeibare wereld moeten we waarschijnlijk komen tot een gedeelde verantwoordelijkheid.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Precies dat is wat er namelijk mist: een gedeelde geglobaliseerde verantwoordelijkheid, zoals reeds ook genoemd in de VPRO Tegenlicht documentaire. We leven in een geglobaliseerde wereld, maar hebben nog geen geglobaliseerde verantwoordelijkheid.

“Een gedeelde verantwoordelijkheid voor het oplossen van wereld problemen” 

p. 270

Duurzaam leiderschap

Wat is dan een geglobaliseerde verantwoordelijkheid? Of hoe komen we daartoe? Het boek noemt verantwoordelijkheid en ethiek als twee belangrijke pijlers van duurzaamheid. En onze leiders en politieke bestuurders zouden die begrippen moeten erkennen of inzien om iets met het concept duurzaamheid te kunnen beginnen.

Daarnaast kunnen we niet alleen naar directe oplossingen blijven zoeken, zoals kleine maatregelen voor de stikstofproblemen of elektrisch rijden als enige oplossing voor onze vele vervoersstromen. Een langetermijnvisie voor een duurzame wereld is essentieel.

Enige hoop biedt misschien onderstaande boodschap uit het boek:

‘In de Europese traditie is de omgang met de natuur al van oudsher in het beleid van politieke bestuurders verankerd.’

p.130

Als we dit in ons achterhoofd houden en doortrekken naar een duurzaam toekomstbeeld, dan is de relatie tussen mens en natuur wellicht weer hanteerbaar. De vele wetenschappelijk auteurs van dit boek kunnen ons wellicht een handje helpen..

Bronnen:

Van natuurlandschap tot risicomaatschappij (AUP)

VPRO Tegenlicht – Uitzending – Overleven in de chaos (sept. 2019)

VPRO Tegenlicht – K. Norgaard, D. Denys, A. Seth (Hoe overleven we..?)

©  2019 GeoSpatie

Natuurlijk – Terlouw

Met natuurlijke precisie deelt Jan Terlouw zijn opgedane kennis over de aarde en natuur in zijn boekenweekessay Natuurlijk (2018). Een persoonlijk verhaal doorspekt met interessante weetjes maakt zijn enthousiasme en verwondering over de natuur en biodiversiteit duidelijk.

Wat kunnen we meer dan met hem meelezen en beseffen hoe bijzonder onze leefomgeving en de aarde als geheel eigenlijk is. Zeker in de huidige discussies omtrent biodiversiteit, klimaatverandering en bijvoorbeeld de stikstofaanpak is ook dit boek actueel. Leer bijvoorbeeld over het klimaat, het huidige interglaciaal, dat we 11.700 jaar geleden zijn binnengetreden.

We zijn er maar net

Maar ook leert Terlouw ons over het ontstaan van de aarde, 4,5 miljard jaar geleden, en dat we als mens met onze huidige technologie maar een laatste honderdste van een seconde oud zijn als je een uur neemt voor de gehele aardse geschiedenis.

‘We zijn er net.’

p. 21, TerLouw, 2018.

Waar zijn staan we dan nu op het gebied van klimaat en duurzaamheid en onze technologische vooruitgang?

Misschien helpt het ons dat te beseffen. Terlouw weet in ieder geval de feiten mooi en helder te schetsen, zodat ze gemakkelijk blijven hangen. Bij mij in ieder geval als klimaatschrijver en deze feiten wakkeren zelfs mijn bewustzijn aan voor een meer holistische kijk. Of wellicht door het presenteren van de kale cijfers omlijst met simplistische voorbeelden.

Energie en Klimaat

Over energie en klimaat is Terlouw duidelijk en realistisch. Met zijn natuurkundige achtergrond beschrijft hij het leven op aarde als energiekringloop. Energie krijgen we van de zon. We zijn alleen vergeten de zon-nu te gebruiken in plaats van de zon-vroeger, zoals hij het zo mooi noemt:

‘We moeten de energie van de zon-nu en niet die van de zon-vroeger gebruiken.’

‘De zon straalt in een uur een hoeveelheid energie naar de aarde waar de hele mensheid een jaar genoeg aan zou hebben.’

p.41 & 42

Ook over het IPCC geeft hij een korte verhandeling. Met een korte uitleg over wat er in de loop der jaren is gebeurd op het vlak van de klimaatwetenschap en conferenties. Voor een kenner wellicht bekend, maar een korte uiteenzetting doet soms nog altijd wonderen, vooral om er met een frisse blik naar te kijken. Het aandeel van het Parijse klimaatakkoord en president Trump laat hij daarbij niet ongemoeid.

Biodiversiteit

Ook zijn natuurkundige blik laat hij schijnen over het tropisch regenwoud. Biodiversiteit beschreven aan de hand van systemen en processen. Het systeem van energie en kringlopen. Hij noemt het regenwoud een circulaire economie.

‘Kijk eens hoe volmaakt een tropisch regenwoud functioneert. Het is een uitgestrekt, samenhangend gebied, met planten en dieren, micro-organismen en waterbewegingen… Alles wordt hergebruikt. Niets gaat verloren. Een oerwoud houdt zichzelf in stand.’

p.37 & 38.

Het natuurlijk systeem houdt zichzelf dus in stand, mits er energie wordt toegevoegd, door de zon. En mits de mens niet teveel ingrijpt in het natuurlijk systeem. Het trieste is alleen dat we dit al een geruime tijd wel doen. Met ons menselijk handelen doorbreken we natuurlijke systemen.

‘We zijn de aarde aan het verwoesten, er is een zeer ernstige ontwikkeling voor planten, dieren en mensen gaande.’

p.14, Terlouw

Veilige aarde

Maar om af te sluiten met een iets positievere kijk. De wereld van vandaag is veiliger dan ooit, volgens Terlouw. Dus laten we de natuur, die wij zo hard nodig hebben en waar we onderdeel van uitmaken, goed verzorgen. Laten we inzien dat de grootste bedreiging die is, in dat wat wij de natuur aandoen. Als we ons dat beseffen (en er iets aan doen uiteraard) komt het goed, volgens Jan Terlouw.

Bronnen:

Natuurlijk – boekenweekarchief (Stichting CPNB)

Natuurlijk (Trouw recensie)

Het Hebzuchtgas – klimaatboek Terlouw (Klimaatwijs – 9 april 2018)

© 2019 GeoSpatie

Klimaatvragen?

Heb jij klimaatvragen, zoals wat is eigenlijk een broeikasgas? Zorgt CO2 voor een groenere aarde of wat is de rol van de zon in de opwarming van de aarde? Wil jij een antwoord op dit soort vragen? Dan moet je bij onderstaande initiatiefnemers zijn..

Veelgestelde klimaatvragen

De vraag naar feiten over klimaatverandering hangt in de lucht. Ook ik hoor de laatste tijd steeds vaker de roep om  klimaatvragen, zowel in privékringen als in zakelijke contreien. ‘Wat is waar en wat niet? Kun je even de feiten voor mij op een rij zetten’?,  is vervolgens de vraag. ‘Ik zie ze graag op een presenteerblaadje’, klinkt het bij een borrel.

Wat is de zin en onzin in klimaatdiscussies?

Wat zijn de fabels en de feiten over CO2?

Welke feiten en ficties zijn er in het klimaatvraagstuk?

Wat is nu echt waar, en wat niet?

Recentelijke zijn er een aantal partijen aan de slag gegaan. Kenners uit het vakgebied, zoals het KNMI, wetenschappers als Bart Verheggen en anderen, in samenwerking met media zoals NU.nl. Klimaatwijs zet hier de initiatieven aan klimaatvragen op een rij:

Nu.nl

Nu.nl is recent gestart met een serie klimaatvragen, die worden beantwoord door wetenschappers. Vandaag deel 1: ‘Hoeveel warmer wordt het nou eigenlijk?’ Je kan de serie volgen of zelfs je eigen vraag stellen. Wie weet wordt jouw vraag binnenkort dan beantwoord via Nu.nl. Stel jouw prangende klimaatvraag hier.

Media, blogs en meer

Ook in de media is er momenteel aandacht voor klimaatvragen. Het Algemeen Dagblad en De Morgen bijvoorbeeld hebben achttien prangende klimaatvragen getoond in hun artikel ‘Klaar met alle meningen over klimaatverandering? Dit zijn de feiten’. Deze lijst beantwoordt vragen als ‘Waarom zou de mens dan nu de oorzaak zijn?’ Of ‘Wat merken we nu al van het broeikaseffect?’. Ook De Standaard bundelt vragen onder het mom van: dit moet u weten om te kunnen meepraten in het klimaatdebat.

Klimaatblog Bart Verheggen geeft ons de wetenschappelijke feiten over broeikasgassen met de vraag ‘Wat is eigenlijk een broeikasgas?’. Waarom is een dergelijk gas een broeikasgas? Hij legt dit uit op moleculair niveau. En wat gebeurt er vervolgens als er meer broeikasgassen in de atmosfeer komen?

Ook Milieucentraal stipt enkele feiten aan in hun kort en bondige verhaal Klimaatverandering. de temperatuur op aarde stijgt en wat zijn de gevolgen, voor Nederland en de wereld. En wat is eigen CO2-voetafdruk bijvoorbeeld.

En ook het HIER klimaatwoordenboek geeft enkele handige weetjes over wat bepaalde termen in de klimatologie en een veranderend klimaat betekenen. Wat betekent bijvoorbeeld het begrip permafrost en hoe verandert dat in tijden van een warmer wordende aarde? Maar ook zeespiegelstijging, koolstofkringloop, het Kyoto-Protocol en warmtetransitie staan hierin vermeld.

KNMI-Klimaatberichten

Sinds een jaar of twee heeft het KNMI klimaatberichten in het leven geroepen. Inmiddels is er een hele database aan berichten opgebouwd met meer dan honderd klimaatissues. Neem een kijkje in deze database en kom meer te weten over klimaatfluctuaties, CO2-metingen, orkanen, droogte of zonkracht.

Voorloper klimaatvragen.. 

Wist je dat? Enkele jaren geleden heeft het Platform Communication on Climate Change (PCCC) een set aan klimaatvragen ontwikkeld, de FAQ’s van Klimaatportaal. Deze zijn nog steeds online te vinden, er moet uiteraard een kanttekening bij geplaatst worden dat dit FAQ’s zijn van circa 10 jaar geleden. Maar de werking van ons klimaatsysteem verandert gelukkig niet zo snel, dus neem gerust eens een kijkje in dit klimaatdossier (bijvoorbeeld bij oorzaken) en het bijbehorende scholierendossier, bedoeld voor onder meer profielwerkstuk informatie.

Boeken met feiten 

Tot slot een aantal boeken die ingaan op de feiten en fabels over het klimaat. De een wat ouder dan de ander, maar zeker niet minder interessant en onwaar.

“Wat is er aan de hand met het weer in Nederland en België?”

Klimaatverandering, H. Geurts & R. van Dorland 2005

Klimaatverandering, wat is er aan de hand met het weer in Nederland en  België geeft in mooie bewoordingen en spannende titels een kijkje in de klimaatwetenschap, van waarnemingen tot klimaatmodellen. Bijvoorbeeld de wolken van binnen bekeken. Geschreven door (oud) KNMI-persvoorlichter Harry Geurts en klimaatwetenschapper Rob van Dorland.

Ook wetenschapper en hoogleraar Pier Vellinga heeft zich in 2011  gewaagd aan het verhalen van feiten, fabels en open vragen over het klimaat met zijn boek Hoezo Klimaatverandering. In vragende vorm behandelt hij een aantal belangrijke klimaatzaken, zoals wordt de invloed van de mens op het klimaat overschat? Of Hoe erg is dat, een iets warmere wereld? Achterin het boek doet hij letterlijk verslag van feiten, bijbehorende fabels en, niet geheel onbelangrijk voor een wetenschapper, onzekerheden.

Een wat ouder en buitenlands exemplaar is De feiten over Klimaatverandering van Dinyar Godrej uit 2001. Voorzien van mooie schematische afbeeldingen gaat dit boek in op de gevolgen van onder meer gezondheid van de mens, gevolgen voor de landbouw en voedselproductie en bijvoorbeeld de politiek over klimaatverandering.

“Ik kwam erachter dat wetenschappers praktisch nooit zeggen dat ze ergens zeker van zijn, zelfs niet als dat voor meer dan negentig procent wel het geval is.”

Inleiding, p.11, De feiten over Klimaatverandering, D. Godrej, 2001

Naast feiten- en fabelboeken zijn er natuurlijk ook nog een heleboel andere waardevolle boeken over klimaatverandering geschreven, met de werking van het broeikassysteem en zo meer. En zeker niet te vergeten de kinderboeken waarin vaak in goede en heldere taal basiskennis over ons klimaatsysteem aan bod komt. Vaak als onderdeel van een encyclopedie, schoolboek of anderszins.

Het meest recente en compleet geïllustreerde (kinder)boek over klimaatverandering is Palmen op de Noordpool.

Klimaatvragen series

Nu serie – Hoeveel warmer wordt het nu eigenlijk? (7 april)

Nu serie – Hoe komt het dat de temperatuur stijgt..(5 april)

KNMI – klimaatberichten database (Karin van der Wiel)

KNMI- honderdste klimaatbericht (zoek op thema)

Platform Communication on Climate Change – Veelgestelde vragen klimaat 

Milieucentraal – Klimaatverandering

HIER Klimaatwoordenboek (2017)

Enkele voorbeelden..  klimaatvragen 

Wat is eigenlijk een broeikasgas? (Bart Verheggen blog – 08 april)

Hoe zijn oude klimaatvoorspellingen … rol van de zon’ (KNMI nieuws – 12 maart)

Media

AD – Klaar met alle meningen.. (05 april 2019)

Nu.nl – Klimaat Rubriek

Scholieren en studenten

Scholierendossier – Initiatief van het Platform Communication on Climate Change

Tipping Point Ahead – Scholierenwebsite van het Netherlands Earth System Science Centre (NESSC)

Internationaal

Facts climate change – Usborne

FAQ’s Climate Change – Michigan State University

De Standaard – Het klimaatdebat in 33 vragen, dit moet u weten om te kunnen meepraten

Voorloper klimaatvragen

Platform Communication on Climate Change – Veelgestelde vragen klimaat 

FAQ – De werking van ons klimaatsysteem

Klimaatportaal – PCCC (Klimaat voor Ruimte)

 

© 2019 GeoSpatie

Dagboekfragment

22 februari 2019

Help, mijn ideeën en werkzaamheden stromen over… chaos en aantekeningen alom. Waar te beginnen en wat is vandaag belangrijk in de uiteenlopende discussies over klimaatverandering?

‘Mijn tijdgevoel dringt, hoe red ik de aarde?’, vraagt de alarmist in mij.

‘Mijn twijfel slaat toe, zijn mijn artikelen wel gefundeerd genoeg?’, vraagt de wetenschapper in mij.

‘Welke ideeën werk ik uit, wat wil de markt, hoe verdien ik mijn boterham?’ vraagt de ondernemer in mij.

‘Hoe versimpel ik kennis en interesseer ik de jeugd?’ vraagt de onderwijzer in mij.

‘Wat is actueel en welke verhalen moeten nu de wereld in?’ vraagt de journalist in mij.

Wat een vragen. Wie schreeuwt er het hardst? Dit nu is tijdverdrijf, ik moet aan de slag. Welke rol roept nu het hardst om haar aandacht, die mag mijn hoofdrolspeler zijn voor vandaag. Morgen weer een dag. Weer honderden klimaatberichten en een nieuwe kans..

Toch, het blijft een uitdaging een geschikt initiatief te kiezen uit de honderden, zo niet duizenden wereldwijde mogelijkheden. Om dat initiatief vervolgens te belichten op zijn of haar meest geschikte moment en te posten op Klimaatwijs.nl.

Een paar jaar geleden was die keuze duidelijk anders. Zoeken naar actualiteiten op het gebied van klimaatverandering was zoeken naar een speld in een hooiberg (zie Greta Thunberg’s verhaal als 8 jarig meisje, circa 2011) en zeker uit de niet-wetenschappelijke hoek.

Nu is de tijd dus anders. Wat een geluk! Maar wat moet de lezer met al die info. Waar heeft hij nog behoefte aan? Waar hebben wij als aardbewoners van een veranderend klimaat behoefte aan? Of spreek je daar niet over als de tijd dringt? Behoefte, we moeten veranderen, zo klinken de geluiden.

Ik denk dat er verbinding nodig is om te veranderen. Verbinding tussen alle spelers op onze planeet. Vanuit empathie voor elkaar en compassie voor de planeet waarop wij mogen leven. Maar hoe bereiken we dat? Voor die vraag heb ik vandaag nog geen eenduidig antwoord. De zon is allang onder en mijn werkdag als gepassioneerd klimaatblogger loopt ten einde.

Rest mij alleen nog het noteren van mijn inspiratiebronnen van vandaag:

Morgen volgen weer nieuwe…

De Groene Amsterdammer – Ik heb een allergie voor onzin

Bart Verheggen’s feed LinkedIn

Trouw artikel 19 februari

TedxTalk Greta Thunberg

Het verbaast me dat ….prof. Jan Rotmans over chaos en grote maatschappelijke verschuiving

 

© GeoSpatie

Ons klimaat icoon

De ijsbeer ontbreekt op Klimaatwijs. Hoe kan een zo geijkt klimaaticoon ontbreken? Hoog tijd dus voor de ijsbeer om een beetje aandacht te krijgen.

World Street Painting – Arnhem 2017

Aanleiding zijn langlopende discussies op het internet over het ijsbeer icoon. Welk icoon gaat de komende decennia onze klimaatdiscussies vergezellen? Moet de ijsbeer wijken, blijft hij overeind of maakt hij plaats voor een ander beeldmerk? En wat zegt ons ijsbeer icoon over de manier waarop we nu klimaatzaken interpreteren of aanpakken?

Al geruime tijd lopen er discussies over het ijsbeer icoon op internet. Op de Dag van het Klimaat is dit een mooi onderwerp om onder het voetlicht te brengen, dacht Klimaatwijs. Jaren heeft de ijsbeer dienst gedaan als icoon voor smeltend ijs en een mogelijk veranderend klimaat.

De ijsbeer was een opstap om over de gevolgen van de klimaatverandering op de noordpool te praten en de discussie open te trekken naar de gevaren van de olie-industrie, de visindustrie en de problemen van miljoenen inheemse groepen in het poolgebied.

De Morgen – 23 oktober (Greenpeace-woordvoerder Joeri Thijs)

De ijsbeer is in de loop der tijd een iconisch symbool geworden van de gevolgen van klimaatverandering.

Er was eens een ijsbeer.. (klimaatblog Verheggen)

Er was eens een ijsbeer…

Het mooie van een icoon is dat het symbool staat voor iets en de situatie versimpelt. Maar een complex onderwerp versimpelen tot een beeld kan fixatie geven. Maar als je versimpelt en fixeert lijken wetenschappelijke nuances te verdwijnen. Doet de ijsbeer dan nog wel recht aan de complexiteit van het onderwerp en trekt het gros van de mensen geen verkeerde conclusies uit het al dan niet uitsterven van een soort. ‘Met een groeiende of gelijkblijvende ijsbeerpopulatie hebben we dus geen klimaatprobleem’, zou men gemakkelijk kunnen beweren.

De wetenschap over de ijsbeerpopulatie:

De ijsbeerpopulatie is tot nu toe relatief stabiel, maar dat kun je niet zo maar extrapoleren naar de toekomst. Biologische effecten zijn vaak niet-lineair, en hun afhankelijkheid van zee-ijs betekent dat ijsberen zeer waarschijnlijk in de problemen zullen komen door de verdergaande opwarming.

Naast het slinkende drijfijs zijn er tegenwoordig ook andere factoren die de ijsbeer negatief beïnvloeden, zoals menselijke nederzettingen, industriële activiteiten, jacht, bio-accumulatie van chemicaliën, en kleinere zeehonden populaties.

Er was eens een ijsbeer…

De wetenschap is zich, wellicht mede door de ijsbeer discussie, gaan afvragen wat haar rol is in de communicatie over het complexe onderwerp klimaatverandering. Hoe leg je uit wat er in de klimaatwereld gebeurd en waar leg je nuances. En wiens rol of verantwoordelijkheid is dat? Die van de hardcore wetenschapper, de wetenschapsblogger, de journalist of …

De tijd sinds deze discussies is waarschijnlijk al veranderd; met een dag van het klimaat, een klimaatakkoord op stapel en onnoembare initiatieven van bedrijven om meer koers naar duurzaamheid te zetten. Heeft de ijsbeer dan toch zijn dienst al bewezen en kunnen we op zoek naar een ander icoon? Of blijft de ijsbeer onverwoestbaar..

“..mits oordeelkundig gebruik is de ijsbeer een onverwoestbaar icoon om de klimaatcrisis op de agenda te krijgen.”

De Morgen – 23 oktober

Een ‘klimaatcrisis’ lijkt dus inmiddels op de agenda, in ieder geval van steeds meer initiatieven als je Klimaatwijs mag geloven. Als de vraag bij een groot deel van het publiek daadwerkelijk begint te verschuiven van de welles-nietes discussie (Palmen op de Noordpool, p.164-165) naar hoe we kunnen leven met een veranderend klimaat, dan hoort daar wellicht een ander icoon bij thuis.

‘..een krachtig antwoord op de klimaatcrisis vraagt dat we opnieuw verbeelden wat er in de toekomst mogelijk en wenselijk is.’

Jesse Hoffman Illuster (p.29)

Toekomstig icoon

Maar welk icoon past dan bij onze toekomstige beeldvorming. Eentje bijvoorbeeld uit de klimaatadaptatie-hoek of wellicht een die symbool staat voor de vermindering van onze broeikasgasuitstoot. Eentje die ons aanzet tot adequaat handelen zou kunnen inspireren. Misschien moeten we een geschikt symbool destilleren met een spelletje klimaatbingo (Marc ter Horst). Of wellicht heeft u al een passend idee?

Waarom de ijsbeer als symbool… (De Morgen – 23 okt.)

Klimaatverandering en ijsberenblogs revisited… (NIOO-KNAW – 30 jan. 2019)

Er was eens een ijsbeer .. (Klimaatverandering blog – B. Verheggen)

Internet blogs, Polar Bears and Climate Change Denial (BioScience artikel)

Zal de klimaaticoon uitsterven (HIER)

Overleeft de ijsbeer de klimaatdiscussie (NRC – nov. 2017)

Palmen op de Noordpool – Marc ter Horst en Wendy Panders

 

© 2018 GeoSpatie

Palmen op de Noordpool

Ooit stonden er palmen op de Noordpool… zo begint het nieuwe kinderboek over klimaatverandering van schrijver Marc ter Horst en illustrator Wendy Panders. Met dit rijk geïllustreerde boek nemen zij ons mee in ‘het grote verhaal van klimaatverandering’ en beginnen bij de geschiedenis van de aarde, toen er inderdaad nog palmen op de Noordpool groeiden.

Van de vroege geschiedenis van het klimaat, via ijstijden en mammoeten komen we bij onderzoek, gevolgen en oorzaken van klimaatverandering. Ook een doorkijkje naar de toekomst, energie en de discussies omtrent dit heikele onderwerp blijven niet onbespraakt. Met rake taal weet Marc ter Horst de lezer mee te nemen in verhalen en anekdotes die tot de verbeelding spreken. Wendy vult dit treffend aan met toepasselijke afbeeldingen. Nergens eerder is het complete verhaal zo compact en helder verteld.

Wetenschappers in beeld – Wendy Panders

Klimaatverandering krijgt een gezicht

Wendy en Marc geven klimaatverandering een gezicht. Nergens eerder heb ik zoveel relevante afbeeldingen over dit onderwerp bij elkaar gezien, compleet met onderbouwende teksten en humor. Los van de welbekende plaatjes die wij al snel associëren met klimaatverandering, zoals ijsberen, pinguïns of gletsjers, krijgen in dit boek ook belangrijke onderzoekers een gezicht. Deze beelden blijven hangen in je geheugen, beter dan welke namen in studieboeken ook.

Handboek voor de jeugd
Dit ‘handboek’ over het klimaat is een niet weg te denken aanwinst voor onze huidige beeldvormende maatschappij, waarin we wat moeten met klimaatverandering. Dit thema raakt ons allemaal en misschien wel het meest de jeugd. ‘Alleen als je het snapt, kan je er iets aan doen’, was de uitspraak op de feestelijke presentatie van het boek.

Marc ter Horst en Wendy Panders tijdens de feestelijk boekpresentatie op GeoFort

‘We moeten wat met klimaatverandering..’

                  ‘Alleen als je het snapt, kan je er iets aan doen’.

                               “Een boek dat er moest zijn en dat is er nu.”

Over het boek..

Palmen op de Noordpool (Marc ter Horst)

Wendy Panders Illustraties

Eindelijk, een echt kinderklimaatboek (Trouw –  3 sept.)

Palmen op de Noordpool – the movie

Gottmer Kinderboeken – Palmen op de Noordpool

Natuurlijk verandert het klimaat  – passage uit Hé Aardbewoner (ander boek van Marc ter Horst)

Museum GeoFort

Buitenlandse kinderboeken over klimaat

Weather and Climate –  Usborn

Weather Climate Change – Usborn

Unsere Erde  – Ravensburger

Palmen onderzoek 2009

Onderzoek Palmbomen Noordelijke IJszee – (Volkskrant 2009)

Palmen op de Noordpool (KNAW – radiofragment)

 

© 2018 GeoSpatie

De Klimaatwet

Wat wil jij weten over de klimaatwet? De vorige week gepresenteerde klimaatwet legt een basis voor ons klimaat. Houden we hiermee in de toekomst droge voeten? En hoe verhoudt de wet zich tot vergelijkbare voorstellen uit onze buurlanden?

'Zeven fracties presenteerden gisteren na maandenlange onderhandelingen de nieuwe Klimaatwet. ' AD 28 juni

Klimaatwijs geeft een overzicht met voorbeelden uit andere landen, het huidige nieuws en de aanloop naar de wet.

Om te beginnen de geformuleerde doelen:

Het hoofddoel is het verminderen van de broeikasuitstoot met 95 procent in 2050 ten opzichte van 1990. Deze afspraak wordt wettelijk vastgelegd. Daarnaast is er een tussendoel; het streven om in 2030 49 procent reductie te halen.

De partijen willen dat de energieproductie in 2050 CO2-neutraal is.

Daarnaast komen er een vijfjaarlijks klimaatplan en een jaarlijkse klimaatdag.

Kritische en vrolijke noten zijn er uiteraard ook. Ze geven een ander perspectief:

“Het heeft iets geks om het klimaat te regelen via een landelijke wet. Vervuiling stopt niet bij de grenzen. Daarom is het goed om zo’n schone buur te hebben, vooral bij oostenwind.”

Trouw Opinie – 30 juni jl.

En niet geheel onbelangrijk, een korte uitleg over het klimaatakkoord en de klimaatwet:

Verschil Klimaatwet en Klimaatakkoord

“Op dit moment werken zeven politieke partijen in de Tweede Kamer aan de zogenoemde Klimaatwet. Het wetsvoorstel legt vast met hoeveel Nederland de CO2-uitstoot terugdringt in 2030 en 2050. Een Klimaatwet geeft iedereen (burgers en bedrijven) zekerheid over de weg die Nederland inslaat. De gesprekken over het Klimaatakkoord moeten leiden tot concrete maatregelen waarmee Nederland het doel om de CO2-uitstoot in 2030 vrijwel te halveren, waarmaakt.”

Website klimaatakkoord (Veelgestelde vraag 8)

De bronnen op een rij:

Actueel

NOS  – Klimaatwet komt er, maar niet alle doelen afdwingbaar (27 juni)

Volkskrant – Met ‘historische’ klimaatwet kan iedereen uit de voeten (27 juni)

Volkskrant – Tweede Kamer belooft zichzelf met historische klimaatwet: … (27 juni)

Trouw – Daar is ie dan de veelbesproken klimaatwet (27 juni)

NRC – Nederland, niet langer het vieze jongetje in de EU? (27 juni)

Trouw – De Klimaatwet heeft alleen politieke waarde (29 juni)

Volkskrant – De kronkelige weg naar de klimaatwet (29 juni)

Buitenlandse klimaatwetten

The Climate Act – Sweden (2018)

The Climate Change Act – United Kingdom (2008)

Climate Change Act – Finland (2015)

The Danish Climate law

News – Norwegian Parliament approves new climate change law (2015)

General law on Climate Change – IEA – Mexico (pdf)

Climate Change Act Victoria State Government – Australia (2017) 

Government’s Climate Plan – Frankrijk (2017)

Global Action on Climate Change (The Paris Agreement – The Kyoto Protocol)

Europese aanpak klimaatverandering (Europa Nu)

Diverse

Milieudefensie – Breed gesteunde klimaatwet

Milieudefensie – Tijdlijn wet (sinds 2008)

Milieudefensie – Klimaatwet is het beste recept

Urgenda Klimaatzaak (uitspraak hoger beroep volgt oktober 2018)

Omgevingswet als klimaatwet? Onderzoek RUG (2016)

Aanloop naar de wet

NOS – Klimaatwet bijna rond (19 juni)

Initiatiefvoorstel – Eerste Kamer der Staten-Generaal (incl. nota van wijziging 27 juni 2018 – ontvangen)

Aanpak Klimaatwet en Klimaatakkoord – Brief Minister Wiebes aan regering (dec. 2017)

Initiatiefvoorstel – Tweede Kamer der Staten-Generaal (Klaver e.a.) (2016)

Klimaatakkoord

Website Klimaatakkoord

Klimaatakkoord en klimaatberaad (incl. organogram onderaan)

Sectortafels en klimaatberaad (tbv klimaatakkoord) (Ministerie EZK)

NOS – Wiebes wil energieakkoord in 2018 klaar hebben (over de klimaattafels) (2017)

 

© 2018 GeoSpatie

Hands-on? Klimaat!

Aandacht voor het klimaat, dat vroeg de kunstenaar Lorenzo Quinn vorig jaar met deze handen op een gevel in Venetië. Aandacht voor klimaatverandering en aandacht voor de zeespiegelstijging, waarvoor een stad als Venetië kwetsbaar is. Hebben wij deze aandacht een jaar later nog?

Kwetsbaarheid

Venetië is niet alleen kwetsbaar voor de zeespiegelstijging, maar ook voor het massatoerisme. Teveel mensen bezoeken de stad, waardoor de stad bijna bezwijkt onder haar eigen succes. En massatoerisme maakt op zijn beurt ook het klimaat weer kwetsbaar. Maar wie wil er nou niet die handen in het echt bewonderen? Wie wil er niet eenmaal in zijn leven dat unieke boottochtje ervaren door de zonnige straten van Venetië?

De boodschap van Quinn

Volgens Quinn is er samenwerking en ondersteuning nodig van onze en de toekomstige generatie, om vraagstukken over klimaatverandering op te lossen. De handen van zijn zoon geven ‘Support’, zoals hij zijn handenkunstwerk heeft genoemd.

Desondanks, met enkel een beetje support zijn complexe vraagstukken als klimaatverandering of massatoerisme moeizaam op te lossen. Het is wel een start. Deze vraagstukken verdienen op zijn minst onze blijvende aandacht, support, maar ook actie. Hands-on klimaat dus!

Klimaat||Wijs

Lorenzo Quinn

VPRO Tegenlicht toerisme

De boodschap van Quinn om ons te verenigen (Creators)

Armen beschermen Venetië tegen klimaatverandering (Lonely Planet)

Support.. de handen van Quinn (Beleef Venetië)

Aandacht voor het klimaat (Paradijsvogels magazine)

© 2018 GeoSpatie

Het hebzuchtgas

Harvey of Hovarde..  een sprookje naar de werkelijkheid?

We zijn het misschien alweer een beetje vergeten, maar de heftigheid van de orkaan Harvey loog er niet om. Zodra de actualiteit voor onze ogen verdwijnt, is het niet meer urgent. Of toch wel..

Wij zijn de natuur, we zijn onderdeel van het het klimaat en met de gevolgen van de veranderingen moeten we allemaal vroeg of laat omgaan. We bevinden ons namelijk allen in de natuur. Ook als we in een stad wonen kan de natuur ons treffen.

Jan Terlouw poogt met zijn sprookje Het hebzuchtgas ons aan het denken te zetten. En met name de jeugd in opstand te laten komen. De jeugd heeft de toekomst in handen, volgens hem.

De hoofdpersoon in zijn boek, Julia, moet rennen voor haar leven. Heel de stad Hovarde, waar de jonge Julia studeert, stroomt onder water door een orkaan in de categorie drie en later vijf:

“Enkele uren later stond het water ongeveer drie meter hoog in de stad. Nu steeg het niet meer noemenswaardig. De geluiden waren niet meer de geluiden die je anders hoorde in Hovarde. Geen motorgeronk van auto’s. Geen gezoem van apparaten. Geroep, dat wel. Geroep van steeds schorrer wordende stemmen. In de verte zag Julia een roeiboot, die langzaam door de volgelopen straten gleed…”

Het hebzuchtgas, p.14.

Met de orkaan als introductie neemt Terlouw ons mee in de wereld van Julia. Een jonge studente die echt iets wil bereiken en met ambitie en volharding stage gaat lopen bij het bedrijf Solide.  De huidige energieopwekking, het opwarmende klimaat en de rijzende afvalproductie baren haar zorgen. Met veel moed en doorzettingsvermogen en een aantal nieuwe vrienden, brengt ze uiteindelijk veranderingen teweeg.

Hebzuchtgas

Het hebzuchtgas is een vervelend goedje dat in stenen zit en dat we allemaal inademen. Echter hoe hoger je zit hoe minder zuurstof en hoe meer hebzucht je dus binnen krijgt. Directeuren in wolkenkrabbers zijn dus een logische prooi in het sprookje. Deze bazen of directeuren willen alsmaar meer geld en aanzien ten koste van het klimaat en het milieu. Julia en haar vrienden verzinnen een list om ze van hun hebzucht af te laten komen.

Het hebzuchtgas Jan Terlouw (boekrecensie)

Vroege Vogels BNN Vara (radiofragment)

‘Touwtje uit de brievenbus’ De Wereld Draait Door (videofragment)

‘Mijn droom is dat de jeugd in opstand komt’ Trouw artikel (11 maart 2018)

@JanTerlouw (Twitter)

Over orkanen en klimaatverandering

Orkanen zijn een heftig natuurfenomeen en spreken goed tot de verbeelding. Zo ook in het sprookje van Terlouw. De koppeling met klimaatverandering is echter een ingewikkelde kwestie. Wetenschappers geven aan dat er veel nuances zijn en dat een eenduidig beeld daarom lastig is te geven. Hieronder toch een kleine greep uit de beschikbare orkanen informatie:

Extreme regen orkaan Harvey (KNMI)

Hoe zit het nu met orkanen? (Verheggen blog)

Komen er meer orkanen? (HIER Staat van het Klimaat 2016)

Harvey, Irma, Jose.. (Duurzaamnieuws)

 

© 2018 GeoSpatie

Beste klimaatgenoot

Welkom! Klimaat Wijs gaat van start. Play,… hoor jij een trieste melodie? Of juist positieve klimaatgeluiden?

Wellicht is het laat, maar toch zijn we met velen goed bezig om de aarde te behoeden voor een aantal graden opwarming. Vanuit verschillende hoeken komen inspirerende initiatieven om de klimaatproblematiek te begrijpen, te onderzoeken, te tonen of te beheersen. Ben je misschien nieuwsgierig welke bronnen en initiatieven er zijn? Wil jij graag Klimaat Wijs-er worden?

Klimaat Wijs vertelt, liefst elke dag, een klimaatverhaal uit een van de thema’s politiek,  samenleving, bedrijfsleven, educatie, wetenschap of kunst. De thema’s kunnen dichtbij huis zijn of verder weg; op wereldschaal of lokaal niveau. Alles kan en verbinding tussen de thema’s is er volop. Niks is buitengewoon in de klimaatwereld en alles verandert. Dus laat je verrassen!

Veel leesplezier,

namens de redactie

Klimaat || Wijs

 

PS Heb je suggesties, laat het ons horen klimaatwijs@geospatie.nl.

 

Inspirerende initiatieven (bericht d.d. 29 mei)

Belang dagelijkse klimaatberichtgeving (KNMI)

 

 

© 2017 GeoSpatie

« Oudere berichten

© 2024 Klimaat || Wijs

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑